गोपी गीत -करपात्री महाराज पृ. 374

Prev.png

गोपी गीत -करपात्री महाराज

गोपी गीत 13

‘श्रृणु सखि कौतुकमेकं नन्दनिकेतागंणेमया दृष्टम्।
धूलीधूसरितागों नृत्यति वेदान्तसिद्धान्तः।।’

अर्थात, हे सखी! एक अत्यन्त विचित्र कौतुक सुनो। वेदान्त-सिद्धान्त, वेदान्त-वेद्य, परान्तर, परब्रह्म ही माता यशोदा के प्रांगण में धूलि-धूसरित हो थेई-थेई नृत्य कर रहा है।
मधुसूदन सरस्वती कहते हैं-

'वंशीविभूषितकरान्नवनीरदाभात पीताम्बरादरुणबिम्बफलाधरोष्ठात्।
पूर्णेंदुसुंदरमुखादरविंदनेत्रात कृष्णात्परं किमपि तत्त्वमहं न जाने॥'

[1]

अर्थात, पूर्णेन्दु चन्द्रमा के समान जिनका अतुलित सौन्दर्य-माधुर्य है, जिनके कर-पल्लव वंशी-विभूषित हैं, जिनके नेत्र कमल-दलतुल्य हैं ऐसे कृष्णचन्द्र परमानन्द के तुल्य और कोई वस्तु है ही नहीं; सच्चिदानन्दघन आनन्दकन्द परमानन्द श्रीकृष्णस्वरूप से भिन्न कोई तत्त्व है ऐसा में नहीं जानता; तात्पर्य कि श्रीकृष्णस्वरूप ही सर्वोपरि तत्त्व है। अन्ततोगत्वा तात्पर्य यह कि परात्पर परब्रह्म ही श्रीकृष्णस्वरूप में साक्षात् हुए हैं। यावत् इस प्रपंच भी ब्रह्म-स्वरूप हैं:

‘आनन्दाध्येव खल्विमानि भूतानि जायन्ते; आनन्देन जातानि जीवन्ति, आनन्दं प्रयन्त्यभिसंविशन्ति।’[2]

सम्पूर्ण विश्व-प्रपंच ही आनन्द-समुद्र का परिणाम है; जगत् के अणु-अणु, परमाणु-परमाणु में अजर-अमर स्वप्रकाश ब्रह्मानन्द विद्यमान है तथापि अविद्या-आवरण के कारण सम्पूर्ण जगत् सावरण ब्रह्म है। परमानन्द-सार-सर्वस्व, निरावरण ब्रह्म श्रीकृष्णचंद्र सच्चिदानंदघन साक्षात् फलस्वरूप हैं। फल विधि-निषेधातीत है; एतावता आचार्य-कथन हैः

‘येन-केन प्रकारेण मनः कृष्णे निवेशयेत्’

जिस किसी भी भावना से प्रेरित हो भगवान् श्रीकृष्णचन्द्र से अपना संबंध जोड़ लो; यही वेद वेदांग, उपनिषद्-पुराण आदि सम्पूर्ण सत्-शास्त्रों का एकमात्र उपदेश-आदेश है।

Next.png

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. मधुसूदन सरस्वती
  2. तै0 3.3/6

संबंधित लेख

गोपी गीत
क्रम संख्या विषय पृष्ठ संख्या
1. भूमिका 1
2. प्रवेशिका 21
3. गोपी गीत 1 23
4 गोपी गीत 2 63
5. गोपी गीत 3 125
6. गोपी गीत 4 154
7. गोपी गीत 5 185
8. गोपी गीत 6 213
9. गोपी गीत 7 256
10. गोपी गीत 8 271
11. गोपी गीत 9 292
12. गोपी गीत 10 304
13. गोपी गीत 11 319
14. गोपी गीत 12 336
15. गोपी गीत 13 364
16. गोपी गीत 14 389
17. गोपी गीत 15 391
18. गोपी गीत 16 412
19. गोपी गीत 17 454
20. गोपी गीत 18 499
21. गोपी गीत 19 537

वर्णमाला क्रमानुसार लेख खोज

                                 अं                                                                                                       क्ष    त्र    ज्ञ             श्र    अः