श्रीमद्भगवद्गीता -रामानुजाचार्य पृ. 349

Prev.png

श्रीमद्भगवद्गीता -रामानुजाचार्य
चौदहवाँ अध्याय

पुनः अपि तद् ज्ञानं फलेन विशिनष्टि-

फिर और भी उस ज्ञान का फल बतलाकर विस्तार करते हैं-

इदं ज्ञानमुपाश्रित्य मम साधर्म्यमागता:।
सर्गेऽपि नोपजायन्ते प्रलये न व्यथन्ति च॥2॥

इस ज्ञान का आश्रय लेकर मेरे साधर्म्य को प्राप्त हुए पुरुष न तो सृष्टिकाल में उत्पन्न होते हैं और न प्रलयकाल में व्यथित होते हैं।।2।।


इदं वक्ष्यमाणं ज्ञानम् उपाश्रित्य मम साधर्म्यम् आगताः मत्साम्यं प्राप्ताः, सर्गे अपि न उपजायन्ते न सृजिकर्मतां भजन्ते, प्रलये न व्यथन्ति च, न च संहृतिकर्मतां भजन्ते।।2।।

इस आगे कहे जाने वाले ज्ञान का आश्रय लेकर मेरी समता को प्राप्त हुए पुरुष सृष्टिकाल में उत्पन्न नहीं होते- यानी सृष्टिक्रिया के कर्म नहीं बनते और प्रलयकाल में व्यथित भी नहीं होते यानी संहार-क्रिया के भी कार्य नहीं बनते (अर्थात् उनका नाश भी नहीं होता) ।।2।।

अथ प्राकृतानां गुणानां बन्ध हेतुताप्रकारं वक्तुं सर्वस्य भूतजातस्य प्रकृतिपुरुषसंसर्गजत्वम् ‘यावत्सञ्जायते किञ्चित्’[1] इत्यनेन उक्तं भगवता स्वेन एव कृतम् इत्याह-

अब प्राकृत गुण किस प्रकार बन्धन के हेतु होते हैं, यह बतलाने के लिये कहते हैं कि ‘यावत् सञ्जायते किञ्चित्’ इस श्लोक के द्वारा बतलाया हुआ सम्पूर्ण प्राणीमात्र का प्रकृति-पुरुष के संयोग से उत्पन्न होना स्वयं भगवान् की ही रचना है (स्वतन्त्र नहीं)-

Next.png

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. 13/26

संबंधित लेख

श्रीमद्भगवद्गीता -रामानुजाचार्य
अध्याय पृष्ठ संख्या
अध्याय 1 1
अध्याय 2 17
अध्याय 3 68
अध्याय 4 101
अध्याय 5 127
अध्याय 6 143
अध्याय 7 170
अध्याय 8 189
अध्याय 9 208
अध्याय 10 234
अध्याय 11 259
अध्याय 12 286
अध्याय 13 299
अध्याय 14 348
अध्याय 15 374
अध्याय 16 396
अध्याय 17 421
अध्याय 18 448

वर्णमाला क्रमानुसार लेख खोज

                                 अं                                                                                                       क्ष    त्र    ज्ञ             श्र    अः