गीत गोविन्द -जयदेव पृ. 179

श्रीगीतगोविन्दम्‌ -श्रील जयदेव गोस्वामी

तृतीय: सर्ग:
मुग्ध-मधुसूदन:

अथ सप्तम सन्दर्भ
7. गीतम्

Prev.png

तानि स्पर्श-सुखानि ते च तरला: स्निग्धा दृशोर्विभ्रमा-
स्तद्वक्त्राम्बुज-सौरभं स च सुधास्यन्दी गिरां वक्रिमा।
सा विम्बाधर-माधुरीति विषयासंगेपि चेन्मानसं
तस्यां लग्न-समाधि हन्त विरह-व्याधि: कथं वर्द्धर्ते ॥13॥[1]

अनुवाद- एकान्त में प्रिया का ध्यान करते हुए मैं इसके उसी सुविमल स्पर्शजनित सुख का अनुभव कर पुलकित हो रहा हूँ, उसके नयनयुगल की चञ्चलता, सुस्निग्ध भंगिमा, विभ्रमता और दृष्टिक्षेपता मुझे संजीवित कर रही है, उसके मुखारविन्द का सौरभ मुझे आप्लावित कर रहा है, उसकी उस अमृत निस्यन्दी वचन-परम्परा की वक्रिमा को श्रवण कर रहा हूँ। उसके बिम्बफल सदृश मनोहर अधर का मधुर सुधारस का मैं आस्वादन कर रहा हूँ। उसमें समाधिस्थ मेरे मन की विषयासक्ति बनी हुई है, फिर भी मुझमें विरह व्याधि की यातना अधिकाधिकरूप में क्यों बढ़ती जा रही है?

Next.png

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. अन्वय- तानि (पूर्वानुभूतानीत्यर्थ:) स्पर्शसुखानि (अंगस्पर्श-जनितानि सुखानि) [एतेन त्वगिन्द्रिय-विषयास: प्राप्त:]; ते च (पूर्वानुभूता:) तरला: (चञ्चला:) स्निग्धा: (स्नेहवर्षिण:) दृशो: (चक्षुषो:) विभ्रमा: (विलासा:) [एतेन चक्षुरिन्द्रिय-विषयासंगलाभ:]; तद्वक्त्राम्बुज-सौरभं (तत् पूर्वानुभूतं वक्त्रमेव अम्बुजं तस्य सौरभं) [एतेन घ्राणेन्द्रिय-विषयासंग उक्त:]; स च (पूर्वानुभूत:) सुधास्यन्दी (अमृतस्रावी) गिरां (वाचां) वक्रिमा (वक्रता भंगिविशेष इत्यर्थ:) [एतेन श्रवणेन्द्रिय-विषयासक्ति: सूचिता]; सा च विम्बाधर-माधुरी (विम्बाधरस्य माधुरी मधुरता) [एतेन रसनेन्द्रिय-विषयासक्ति: सूचिता]; सा च विम्बाधर-माधुरी (विम्बाधरस्य माधुरी मधुरता) [एतेन रसनेन्द्रिय-विषयासंग: प्राप्त:]। इति (एवं) विषयासंगेऽपि (विषयेषु आसंगे व्यासक्तौ अपि) [मम] मानसं तस्यां (राधायां) लग्नसमाधि (लग्न: समाधिरेकाग्रता यस्य तादृशं देकासक्तमित्यर्थ:) हस्त (खेदे) विरहव्याधि: (विच्छेदयन्त्रणा) कथं वर्द्धते [वियुक्तयोरेव विरह: स्यात् अत्र मनस: संयोगोवर्त्तते तत्कथमियं यातना इत्यभिप्राय:] ॥13॥

संबंधित लेख

गीत गोविन्द -श्रील जयदेव गोस्वामी
सर्ग नाम पृष्ठ संख्या
प्रस्तावना 2
प्रथम सामोद-दामोदर: 19
द्वितीय अक्लेश केशव: 123
तृतीय मुग्ध मधुसूदन 155
चतुर्थ स्निग्ध-मधुसूदन 184
पंचम सकांक्ष-पुण्डरीकाक्ष: 214
षष्ठ धृष्ठ-वैकुण्ठ: 246
सप्तम नागर-नारायण: 261
अष्टम विलक्ष-लक्ष्मीपति: 324
नवम मुग्ध-मुकुन्द: 348
दशम मुग्ध-माधव: 364
एकादश स्वानन्द-गोविन्द: 397
द्वादश सुप्रीत-पीताम्बर: 461

वर्णमाला क्रमानुसार लेख खोज

                                 अं                                                                                                       क्ष    त्र    ज्ञ             श्र    अः