ब्रह्म (महाभारत संदर्भ)

  • वेद्यं सर्प परं ब्रह्य निद्रु:खमसुखं च यत्। [1]

सर्प! परम बह्म ही जानने योग्य है जो कि सुख और दु:ख से रहित है।

  • यदा बुध्यति बोद्धव्यं लोकवृत्तं जुगुप्सते। [2]

जानने योग्य (ब्रह्म) को जान लेने पर लोकव्यवहार से ग्लानि होती है।

  • ब्रह्म ब्रह्मविदां बलम्। [3]

ब्रह्मज्ञानियों का ब्रह्म ही बल है।

  • सत्ये स्थितो यस्तु स वेद वेद्यम्। [4]

जो सत्य में स्थित है वह जानने योग्य ब्रह्म को जानता है।

  • नैतद् ब्रह्य त्वरमाणेन लभ्यम्। [5]

यह ब्रह्म शीघ्रता करने से नहीं मिलता।

  • सुसूक्ष्मदृष्टयो राजन् व्रजंति ब्रह्म सनातनम्। [6]

राजन्! सूक्ष्म दृष्टि वाले ज्ञानी सनातन ब्रह्म को प्राप्त हो जाते हैं।

  • अव्यक्तस्येह विज्ञाने नासि तुल्यं निदर्शनम्। [7]

परब्रह्म का ज्ञान कराने के लिये संसार में कोई उचित उदाहरण नहीं है।

  • अंतश्चादिमतां दृष्टो न त्वादिर्ब्रह्मण: स्मृत:। [8]

जिनका आदि है उनका अंत भी है परंतु ब्रह्म का आदि नहीं हैं।

  • येन तंत्रयतस्तंत्रं वृत्ति: स्यात् तत् तदाचरेत्। [9]

जिस कर्म या उपाय से वृत्ति ब्रह्म में स्थित हो उसी को करे।

  • प्रत्याहरेण व शक्यमक्षरं ब्रह्म वेदितुम्। [10]

प्रत्याहार से भी अविनाशी ब्रह्म को जाना जा सकता है।

  • विशेषमवेक्षेते विशेषेण विचक्षण:। [11]

कुशल मनुष्य विशेष कर के विशेष (परमात्मा) का ज्ञान प्राप्त करे।

  • देहांत कश्चिदंवास्ते भावितात्मा निराश्रयम्। [12]

कोई पवित्र आत्मा ही आजीवन परमात्मा में स्थित रहता है।

  • सर्वपापविशुद्धात्मा याति ब्रह्म सनातनम्। [13]

सभी पापों के छूटने पर मन शुद्ध होने से ऋजु सनातन ब्रह्म को पा लेगा।


टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. वनपर्व महाभारत180.22
  2. वनपर्व महाभारत212.8
  3. उद्योगपर्व महाभारत39.69
  4. उद्योगपर्व महाभारत43.52
  5. उद्योगपर्व महाभारत44.2
  6. स्त्रीपर्व महाभारत7.29
  7. शांतिपर्व महाभारत205.18
  8. शांतिपर्व महाभारत206.18
  9. शांतिपर्व महाभारत215.21
  10. शांतिपर्व महाभारत216.20
  11. शांतिपर्व महाभारत217.7
  12. शांतिपर्व महाभारत217.25
  13. अनुशासनपर्व महाभारत149.130

संबंधित लेख

वर्णमाला क्रमानुसार लेख खोज

                                 अं                                                                                                       क्ष    त्र    ज्ञ             श्र    अः